Laureaat: Bernardo Caal Xol

Bernardo is leraar en Maya Q’eqchí gemeenschapsleider in Cahabón, gelegen in het noordelijk departement Alta Verapaz in Guatemala.

De Quetzal – het nationaal symbool van Guatemala – is een prachtige tropische vogel.

Als hij zich laat kooien sterft hij, want in gevangenschap overleeft hij niet. Precies daarom is hij voor de bevolking van Guatemala niet zozeer een symbool van nationalisme, maar vooral een symbool van leven in vrijheid en in harmonie met de lokale leefomgeving.

Hij staat symbool voor vrijheid, gelijkwaardigheid en recht op waardig leven.

De Quetzalprijs verwijst naar die symboliek.

In het leven geroepen door de vzw Guatebelga en het Leuvens Instituut voor Criminologie ( LINC ), wil de Quetzalprijs de verdedigers van mensenrechten in Guatemala een hart onder de riem steken.

De vzw Guatebelga begeleidt de families van Walter Voordeckers, Ward Capiau en Serge Berten in hun juridische zoektocht naar gerechtigheid hier in België.

Via de Belgische justitie eisen zij dat recht geschiedt ten aanzien van de verantwoordelijken in Guatemala voor de moord op Walter ( + op 12 mei 1980 ), de executie van Ward ( + op 22 oktober 1981 ) en de gewelddadige ontvoering  en verdwijning van Serge ( op 19 januari 1982 ).

Walter, Ward en Serge leefden en werkten als leden van de missionaire Congregatie van Scheut ( CICM ) in Guatemala tijdens de bloedigste jaren van het intern gewapend conflict ( 1960 – 1996 ).

In  blijvende herinnering aan hun engagement, heeft de Quetzalprijs als doel de prille en uiterst bedreigde democratie in Guatemala te ondersteunen en hier zichtbaar en kenbaar te maken op het publieke forum.

De prijs wordt tweejaarlijks geschonken aan een persoon of organisatie die zich actief inzet voor gerechtigheid en onverzettelijk strijdt tegen de chronische straffeloosheid, de schaamteloze corruptie en de grove schendingen van de mensenrechten in Guatemala. ( www.guatebelga.be/quetzalprijs )

De Quetzalprijs  werd de voorbije jaren reeds driemaal uitgereikt, respectievelijk aan Yolanda Oqueli, Makrina Gudiël en Ricardo Falla. ( zie: www.guatebelga.be/quetzalprijs/ )

Op 12 mei ( herdenkingsdag van de moord op Walter Voordeckers ) maakte een internationale jury de laureaat voor de Quetzalprijs 2019 bekend: Bernardo Caal Xol.

De vijf andere genomineerde kandidaten waren:

el Bufete Jurídico de Derechos Humanos de Guatemala; el Consejo Maya Mam de San Pablo ; la Fundación de Antropología Forense de Guatemala;  la Unidad de Proteccíon a Defensoras y Defensores de Derechos Humanos en Guatemala; Dora Estela Mirón Campos, stichter en bezielende kracht achter la Asociación Memoria, Dignificacíon y Esperanza .

Laureaat Bernardo Caal Xol coördineerde tot op het moment van zijn arrestatie, het vreedzaam verzet van zijn gemeenschap tegen de  vergunning van overheidswege voor de bouw van een aantal stuwdammen in haar leefomgeving .

Zonder toestemming  noch inspraak van de lokale inheemse gemeenschappen, zijn in de  regio rond Cahabón sinds 2015 een aantal transnationale bedrijven werkzaam met de bouw van waterkrachtcentrales op de rivieren Oxec en Cahabón. Dit gigantisch bouwproject bedreigt de vrije toegang tot de rivieren.

Het vreedzaam protest binnen de getroffen gemeenschappen groeide gestaag aan omdat het levensnoodzakelijk rivierwater erg schaars werd.

Zij verzetten zich ook tegen de verwoestende impact op hun leefomgeving en tegen de niets ontziende verdeel-en-heers politiek van de betrokken bedrijven.

Bernardo Caal legde in naam van zijn gemeenschap drie klachten neer bij het gerecht tegen de bouw van de hydro-elektrische centrales Oxec en Oxec II. In die projecten participeren onder meer het Spaanse bedrijf Cobra en het Israelisch bedrijf Solel Boneh.

In augustus 2017 organiseerden de getroffen inheemse gemeenschappen een volksreferendum. Dertigduizend personen spraken zich uit tegen de aanwezigheid van die buitenlandse bedrijven.

Onterecht beschuldigd door diverse bedrijfsleiders, werd hij begin 2018 in voorhechtenis genomen.

“ het gerecht is een serpent dat enkel de mensen op blote voeten bijt “ was zijn reactie.

Op 9 november 2018 werd hij, na een doorgedreven lastercampagne, veroordeeld tot een gevangenisstraf van 7 jaar en  4 maanden.

Het verdict ( zonder gegronde bewijslast! ): schuldig aan illegale aanhoudingen en diefstal met geweld.

Ondertussen is Bernardo in beroep gegaan.  

De plechtige uitreiking van de Quetzalprijs 2019 vindt plaats in Kazerne Dossin in Mechelen op dinsdag 22 oktober om 18.oo h. Daarvóór is er een geleid bezoek aan het museum mogelijk. Meer nieuws volgt hier.

Raf Allaert